Aan de ene kant van de lerarenkamer zitten de uitgebluste docenten die zich van vakantie naar vakantie slepen en aan de andere kant debatteren de bevlogen leerkrachten. Daartussen zitten de medewerkers die wat minder uitgesproken zijn.

Maar die twee uitersten zijn, in tegenstelling tot beroepen waarbij die innerlijke drijfveren een minder grote rol spelen, duidelijk waarneembaar, stelt de psycholoog. Hij heeft zeventien boeken over uiteenlopende psychologische onderwerpen op zijn naam staan. Heb je het over ’geluk’, dan is hij een van de pioniers. Bij toeval stuitte hij op het onderwerp. ,,Daarna heb ik het nooit meer losgelaten.’’

Nu het schooljaar is begonnen en de eerste docenten zich hebben ziekgemeld omdat ze een nieuw trimester toch niet aankunnen, brengt hij een hulpgids uit. Hij schreef het boek samen met Jacqueline Boerefijn, die als ’positief’ psycholoog bijdraagt aan geluk binnen het voortgezet onderwijs.

Mentale topsport

,,Lesgeven aan jongeren, dat is een mentale topsport die in zwaarte en complexiteit alleen maar toeneemt’’, stelt Ad Bergsma. ,,Daarom moet je er voor zorgen dat je je prettig voelt als je voor de klas staat.’’

In het boek staat daarover onder meer te lezen: ,,Gelukkige leraren hebben volgens Brits onderzoek leerlingen die hogere cijfers halen. Hoe dat precies komt, is onbekend. Misschien werkt het enthousiasme van de docent voor zijn vak aanstekelijk. Een andere optie is dat gelukkige leraren gezelliger zijn en minder snel boos worden, zodat ook kinderen minder bang en onzeker zijn. Vermoedelijk hebben gelukkige leraren ook gelukkigere leerlingen.’’

Weerbaarheid

Voor een goed gevoel kun je grotendeels zelf zorgen. Te beginnen met een gezonde levensstijl. Daarnaast moet je aan je mentale weerbaarheid blijven werken. ,,Elke situatie, hoe fijn ook, is kapot te redeneren. Dat is een grote valkuil.’’

Bovendien moet je voorzichtig zijn met oordelen. ,,En leg je eigen standaard niet op en denk niet dat vroeger alles zoveel beter was. In die context stuurde Jacqueline me een interessant citaat: ’Onze jeugd heeft tegenwoordig een sterke hang naar luxe, heeft slechte manieren, heeft minachting voor gezag en geen eerbied voor ouderdom. Jongeren praten als ze moeten werken. Ze spreken hun ouders voortdurend tegen, houden hun mond niet in gezelschap, smakken bij het eten, slaan hun benen over elkaar en tiranniseren hun leraren’. Ze vroeg me of ik wist van wie het was. Natuurlijk dacht ik aan een hedendaagse klaagzang. Het bleek een uitspraak van de klassieke filosoof Socrates te zijn. Zo’n weetje kan je helpen je eigen gedachten te relativeren.’’

Mooi mens

Hoe meer je weet, hoe meer je begrijpt en hoe makkelijker je met de beperkingen en tegenslagen kunt omgaan. Een kijkje in het puberbrein kan voor een leraar louterend zijn. Een eerder boek van het schrijversduo kan hierbij uitkomst bieden: ’Opvoeden tot geluk, Help je tiener puberen’.

De ultieme tip om gelukkig voor de klas te staan bestaat niet. ,,Er spelen zoveel factoren een rol waarop je als leraar geen invloed hebt.’’ Maar wie het boek leest, ontdekt vanzelf dat je meer gereedschap binnen handbereik hebt dan je denkt. Al die goede eigenschappen moet je van jezelf zien te ontdekken en vervolgens vaker benutten. Ad Bergsma sluit het boek daarom met: ,,Aarzel niet om de wereld te laten zien dat je een mooi mens bent.’’

’Gelukkig voor de klas’ (ook interessant voor mensen die op een andere manier met jongeren werken) wordt uitgegeven door LannooCampus en verschijnt op 30 september.