Verwacht bij de nieuwe basisschool De Schoolwerkplaats geen rij bankjes en een schoolbord. De school wil het anders aanpakken dan het reguliere basisonderwijs. Oprichters Manon van der Linde en Ilse Overzier hebben het voor elkaar. De basisschool begint komend schooljaar in Santpoort-Noord. Dat ging niet vanzelf. Toch hebben ze geen moment getwijfeld dat het zou lukken.
De nieuwe school heeft veel te danken aan het Dorpsfeest in Driehuis. Laat op de avond troffen Manon van der Linde en Ilse Overzier elkaar in de kroeg bij de vrijwilligersborrel.
Van der Linde: „We klaagden over het huidige onderwijssysteem. We waren ongerust over onze oudste kinderen die daarin niet goed tot hun recht kwamen.”
Overzier: „Het systeem is niet passend voor onze kinderen, vonden we.”
Van der Linde: „Elk kind moet mee in het systeem en in hetzelfde klassikale tempo. Kinderen verdienen juist hun eigen tempo. De methode is niet geschikt voor elk kind. Sommige kinderen denken meer in beeld dan in letters. Dat ligt niet per se aan de school maar aan het systeem.”
Lees ook: Zoektocht naar locatie nieuwe school in Velsen
Faalangst
Die mismatch kan grote gevolgen hebben, hebben beide ouders gemerkt. Sommige kinderen kunnen een lager schooladvies krijgen omdat ze niet in het huidige systeem passen. Maar het heeft meer gevolgen.
Overzier: „Het zelfvertrouwen krijgt een knauw en er ontstaat faalangst.”
Het systeem is gericht op gemiddelde kinderen, vindt het duo. Van der Linde: „En die bestaan niet.”
Het is geen verwijt naar individuele scholen. Manon: „Het kan ook niet in een klas met 25 of dertig kinderen. Als je kleinere groepjes maakt, kun je preciezer uitleg geven.”
De Schoolwerkplaats gaat anders werken. De nadruk komt te liggen op elke dag bewegen en werken via thema’s. Dus geen afgebakende vakken. Elk kind leert zijn talenten ontplooien.
Wordt in het huidige schoolsysteem een kind dat beter is in rekenen of taal stiekem meer gewaardeerd dan een kind dat goed is met zijn handen, bij De Schoolwerkplaats werkt het zo niet. „Alle talenten zijn bij ons evenveel waard”, legt Van der Linde uit.
Is de valkuil niet dat kinderen te weinig leren als ze hun eigen tempo mogen volgen? Van der Linde: „Je moet kinderen wel stimuleren en uitdagen. Het is ook niet zo dat kinderen bij ons op school minder leren dan op andere scholen. Aan het eind moeten de leerlingen dezelfde stof beheersen als op andere scholen.”
Schoolleider Dave Hoekstra (die geen directeur wil worden genoemd) kan niet bij het interview zijn, maar legt via de mail zijn visie op het onderwijs uit.
„In essentie komt het neer op het volgen van de leerling en daar met het onderwijs zo goed mogelijk op aansluiten. Het gaat in het onderwijs om het ontsteken van een vuurtje en niet zozeer om het vullen van een vat. Dat zijn trouwens de woorden van onderwijsdeskundige Gert Biesta, maar beschrijft voor mij wel de kern waar het om draait.”
Zelfstandigheid ontwikkelen bij kinderen en kinderen betrokken laten zijn bij het eigen leerproces, is de kern, legt Hoekstra uit. „Ze leren samen te werken, problemen op te lossen, krijgen ruimte zich creatief te uiten en te zorgen voor elkaar”, zegt Hoekstra die afkomstig is van tienerschool Spring High in Amsterdam-West. „Deze school is in 2016 gestart en heeft veel raakvlakken met de visie van de Schoolwerkplaats.”
Geen kroegpraat
Om tot hun onderwijskundige visie te komen hebben Van der Linde en Overzier zich georiënteerd bij andere scholen in Nederland. Zoals de Wittering in Rosmalen en Eigen Wijs in Wormerland. „Het voordeel is dat de Wittering al een tijdje bestaat”, zegt Van der Linde.
De Schoolwerkplaats heeft ondersteuning van de stichting Fibbe uit Haarlem en VBS (Vereniging van algemeen Bijzondere Scholen). In het Nederlandse systeem vallen scholen in drie categorieën uiteen. Openbaar, bijzonder en algemeen bijzonder. De Schoolwerkplaats valt onder de laatste categorie.
Het idee dat in de kroeg was ontstaan, kreeg meteen een serieus gevolg. Het bleef niet bij kroegpraat. „We kwamen eigenlijk meteen elke week bijeen”, weet Van der Linde.
Maar hoe verder? Het duo ging eerst het gesprek aan met scholenstichting Atlant Basisonderwijs in IJmuiden. Via die weg een nieuwe school beginnen is de snelste. Na een aantal gesprekken besloten ze toch om hun eigen weg te gaan.
Overzier: „Uiteindelijk pasten we daar niet bij. In een grote scholenstichting moet je je toch conformeren aan de doelstellingen van de stichting. Dat wilden we niet. Toen dachten we: dan dienen we de aanvraag voor een nieuwe school zelf in, want als we het gesprek aangaan met een andere scholenstichting lopen we weer tegen hetzelfde probleem aan.”
Dus kwam er een zelfstandige aanvraag bij de gemeente Velsen. Die keurde het plan af, omdat de school te weinig leerlingen zou trekken, zo oordeelde het college van burgemeester en wethouders. Geen moment dachten de initiatiefnemers om de handdoek in de ring te gooien.
Van der Linde: „We waren zo overtuigd dat de onderbouwing van de gemeente niet klopte. De gemeente had het voedingsgebied te klein gemaakt. Terwijl we vanuit Santpoort ook kinderen trekken uit Velserbroek en Haarlem. Dat rekende de gemeente niet mee.”
De afwijzing kwam wel hard aan. Overzier: „Heel teleurstellend. Je zou denken dat een gemeente als Velsen wel open zou staan voor een vernieuwend onderwijsconcept.” De lange weg van bezwaar maken begon. Er volgde een hoorzitting bij het ministerie van onderwijs. Een veelzeggend moment in het traject was dat het volgens sommigen wel meeviel met de vernieuwing van het onderwijs in Velsen. Want in 1973 was er nog een nieuwe school gesticht, zo werd gezegd tijdens een raadsvergadering. Overzier: „In 1973! I rest my case.”
Uiteindelijk kwam het verlossende woord van het ministerie. De gemeente moest medewerking verlenen aan De Schoolwerkplaats. Daarmee veranderde ook de houding van de gemeente. „Heel fijn dat de ambtenaar en het college nu ook constructief meedenken. Dat is in andere gemeenten wel eens anders, horen we van andere, nieuwe scholen die in dezelfde situatie zitten.”
De zoektocht naar huisvesting kon beginnen. Al vrij snel kwam het gebouw aan de Frans Netscherlaan in beeld. Daar is nu Partou kinderopvang gevestigd. Het biedt een mooie samenwerking, want overdag kan De Schoolwerkplaats lokalen gebruiken en ’s middags verandert de ruimte weer in naschoolse opvang. De lokalen worden flexibel ingericht, zodat kinderen er goed in kunnen bewegen.
Energie en enthousiasme
Stonden de kranten de afgelopen maanden vol met verhalen over stakingen vanwege het personeelstekort en de hoge werkdruk, bij de Schoolwerkplaats heeft dat geen roet in het eten gegooid. Integendeel.
Van der Linde: „De bezwaren die wij hebben bij het onderwijssysteem, leven ook onder leerkrachten. Terwijl het onderwijs ook zoveel kansen biedt. Toen onze facebookpagina live ging, kwamen de eerste aanmeldingen al binnen.”
De school gaat van start met twee leerkrachten en een schoolleider. Een pittige klus. „We hebben gezocht naar mensen die energie en enthousiasme leveren. Er wordt namelijk nogal wat gevraagd als je begint in een nieuwe school. En dat betekent initiatief nemen. Overzier: „Dus niet zoals ik wel eens van een mijn kinderen heb gehoord: het boek was uit, dus we hoefden niets meer te doen.”
De school verwacht schooljaar 2019-2020 van start te gaan met tien tot vijftien kinderen. Bijna iedereen komt in aanmerking. „We kijken echt of het kind wel past bij het concept. We zijn geen speciaal onderwijs. We kijken of we een kind genoeg te bieden hebben.”
De school wil tegelijk toegankelijk zijn voor iedereen. Van der Linde: „Daarom zijn we een openbare bijzondere basisschool begonnen. We hadden ook een particuliere school kunnen beginnen zonder hulp van de gemeente. Dat wilden we juist niet.”
Van der Linde en Overzier hebben beiden geen onderwijsachtergrond, maar hebben nu wel een school gesticht. Van der Linde is psychomotorisch therapeut. „Ik ben voor mijn werk wel veel met kinderen bezig maar voor de klas staan, is echt niets voor mij”, zegt ze lachend.
Overzier is nu stadsdeeldirecteur van Stadsdeel West in Amsterdam. „Ik heb wel de lerarenopleiding gedaan, maar heb nooit in het onderwijs gewerkt. Ik zie mezelf ook geen les geven.” Lachend: „Nee, Manon en ik hebben andere talenten.” Van der Linde: „Dat past ook bij De Schoolwerkplaats. Iedereen vult elkaar goed aan met zijn talenten.”
De Schoolwerkplaats houdt op woensdag 12 juni een open dag van 14 tot 16 uur. Adres: Frans Netscherlaan 4 in Santpoort-Noord.
