,,Veel mensen hebben geen idee. Die denken: bloed is toch bij iedereen hetzelfde?’’, zegt woordvoerder Merlijn van Hasselt van Sanquin. ,,Ik kan me voorstellen dat mensen van onze boodschap schrikken, maar wat ze denken klopt niet.’’

Eigenlijk is praktisch iedereen bekend met het ’ABO’ bloedgroepsysteem en de rhesusfactor, zegt Van Hasselt. ,,Maar dat er daarnaast nog zo’n 360 bloedgroepen zijn, weten veel mensen niet. Ieder mens heeft er ongeveer 140, 150’’ Hij heeft het onder andere over kell-, duffy-, lutheran-, kidd-, MNS-, lewis-, P-, colton- en diegobloedgroepen. ,,Van zeven van die bloedgroepen weten we dat er een risico is op afweerreacties. Dat geldt bijvoorbeeld voor ABO en rhesusfactor: het gaat niet goed als je iemand met rhesus-negatief bloed een transfusie geeft met rhesus-positief bloed.’’

Mutatie

Het gaat telkens om eiwitten en suikerstructuren die al dan niet op rode bloedcellen te vinden zijn, zegt Van Hasselt. Duffy is ook een voorbeeld van zo’n eiwit. Mensen van Europese origine hebben praktisch allemaal dit eiwit en zijn dus duffypositief. Maar mensen met Afrikaanse roots zijn vaak duffynegatief, een mutatie die in malariagebied erg goed uitkomt. Ze missen het eiwit dat door de malariaparasiet wordt gebruikt als toegangspoort tot de rode bloedcellen. Het heeft als keerzijde dat een infuus met duffypositief bloed gevaarlijk kan zijn voor patiënten.

,,Probleem is dat de groep donors met niet-westerse achtergrond relatief klein is. Tot nu toe heeft nog nooit iemand ’misgegrepen’ in Nederland, maar voor het aantal patiënten met niet-westerse achtergronden dat een bloedtransfusie nodig heeft, zou die groep donoren veel groter moeten zijn’’, verklaar Van Hasselt.

Hoe het komt, daar zijn ze bij Sanquin nog niet helemaal uit. ,,Het heeft onder andere met bewustwording te maken. Mensen beseffen vaak pas hoe het zit, als zijzelf of een dierbare bloed nodig hebben’’, aldus Van Hasselt. ,,Het kan daarnaast ook religieuze redenen hebben, soms zijn voorgangers heel tegenstrijdig, zegt de één dat het is toegestaan en de ander dat het niet kan. En misschien moeten we ook de hand in eigen boezem steken. Kennelijk hebben we niet genoeg de vinger op de zere plek weten te leggen. ’’

Sanquin is uiteindelijk van plan om een campagne te lanceren om mensen met Turkse, Marokkaanse, Surinaamse en Antilliaanse wortels op te roepen bloed te geven. ,,Maar eerst goed op een rijtje krijgen wat de motivators en barrières zijn.’’