SSAB is een Zweedse concurrent van Tata Steel IJmuiden waar de Nederlandse fabriek wel een beetje jaloers op mag zijn. Het beste ijzererts komt uit Zweden, IJmuiden koopt dat zelf ook. Maar het meest jaloersmakende is de gloednieuwe Zweedse Hybrit-staalfabriek in het hoognoordelijk gelegen Lulea.

Deze Hybrit had afgelopen zomer in het bijzijn van de Zweedse premier een wereldprimeur. De eerste hoogoven die op ’groen’ waterstof wordt gestookt, werd aangestoken en zal vanaf 2025 de eerste klanten bedienen met CO2-vrij geproduceerd staal. Twintig jaar later moeten alle SSAB-fabrieken groen staal produceren. Wellicht, als de overname van het staalbedrijf in IJmuiden doorgaat, hier straks ook.

De Zweedse en Finse staalfabrieken van SSAB produceren iets meer staal dan de hoogovens in IJmuiden, 9 miljoen ton per jaar tegenover bijna 7 miljoen ton in Nederland. SSAB heeft dik 15.000 man personeel in dienst, tegenover 9000 in IJmuiden. Ook in Noord-Amerika is SSAB actief met diverse productielocaties voor plaatstaal en pijpleidingen. SSAB heeft zich gevormd na vele fusies en overnames van staalfabrieken.

Toestemming

De laatste overname was in 2014 in Finland, waar Rautaruukki werd ingelijfd. De Europese Commissie moest hier destijds toestemming voor verlenen. Sommige fabrieken en activiteiten moesten afgestoten worden, omdat de marktpositie van de nieuwe Scandinavische staalfabrikant anders te groot zou worden, naar het oordeel van de Brusselse marktwakers.

Dit verhaal lijkt een beetje op het voorgenomen, maar mislukte huwelijk tussen Tata Steel Europe en ThyssenKrupp. Die bedrijven wilden ook samengaan, maar dat sprong vorig jaar af op een ’nee’ uit Brussel. De Europese autoriteiten waren bang dat de nieuwe Duits-Nederlandse fabrikant een te dominante positie op de Europese staalmarkt zou innemen, en verplichtte de fusiepartners enkele fabrieken af te stoten. Dit gold vooral buitenlandse afdelingen van Tata Steel, dat hier fel tegen in verzet ging. Daarop is de hele fusie afgeblazen. Tata Steel en ThyssenKrupp wezen de Europese Unie aan als spelbreker. Of de EU weer roet in het eten zal gooien nu SSAB Tata Steel IJmuiden wil inlijven, is een open vraag.

Het is dan ook nog lang niet gezegd dat de overname van de IJmuidense staalfabriek door de Zweden een gelopen race is. Ook nu zal Brussel toestemming moeten geven. Maar zowel Tata als SSAB geloven erin, getuige het feit dat Tata al is begonnen met het opbreken van het ongelukkige, 21 jaar oude huwelijk tussen de Britse en Nederlandse staalfabrieken. Zo kan de Nederlandse fabriek voor een nog onbekende prijs aan de Zweden worden overgedragen. Wat er met de 8000 werknemers van de Tata-fabrieken in het Verenigd Koninkrijk gebeurt, is waar de Britse politiek zich nu grote zorgen om maakt. Tata verlangt van de Britse overheid een financiële injectie van een half miljard pond, en geeft aan zelf geen geld meer in de verliesgevende fabrieken in Wales en Engeland te willen steken. Tata richt zich voortaan geheel op zijn staalfabrieken in India, die winstgevend produceren voor een enorme thuismarkt.

Maar die zorgen in het Verenigd Koninkrijk zijn niet langer de zorg van IJmuiden, waarvan de winsten de afgelopen twintig jaar voortdurend werden gebruikt om de verliezen aan de overkant van de Noordzee te dekken. De IJmuidense fabriek heeft zelfs voor honderden miljoenen aan leningen uitstaan aan Tata Steel UK. IJmuiden zelf heeft tot vorig jaar bijna altijd zwarte cijfers geschreven. Toch vertrouwen beleggers de nieuwe overnameplannen niet helemaal. Het aandeel SSAB kelderde na de aankondiging van de overname, terwijl dat van Tata Steel juist steeg.

Droomcijfers

SSAB slaat zich als een van de weinige Europese staalbedrijven redelijk door de coronacrisis heen. Coronaverliezen bleven tot dusver beperkt tot 83 miljoen euro. Vorig jaar werd over heel 2019 nog dik 200 miljoen euro winst gemaakt. Droomcijfers voor Tata Steel Europe, dat in datzelfde jaar voor bijna een miljard euro door het ijs zakte. Zelfs IJmuiden maakte verlies.

De hamvraag is of Tata Steel IJmuiden, eenmaal ingelijfd door de Zweden, kan meedoen met de wedloop om groen staal te maken met behulp van waterstof. In IJmuiden hopen ze er van harte op.