Niet zelf je vaccin uitkiezen, hoe zit dat?

,,Dat komt omdat we te maken hebben met schaarste aan vaccins”, meldt een RIVM-woordvoerster. Het ministerie bepaalt, mede op basis van adviezen van de Gezondheidsraad, of en welke vaccins voor een bepaalde doelgroep geschikt zijn. Voor AstraZeneca geldt nu dat die niet meer worden gebruikt voor Nederlanders onder de zestig jaar, omdat er mogelijk een verband is tussen stollingsproblemen en het vaccin. Zestigplussers krijgen nog wel AstraZeneca.

Voor een aantal lezers is vrije vaccinkeuze een principekwestie. ,,Het is ons eigen lichaam”, meldt H. Krouwels uit Heiloo, die vermoedt dat ’zelf kiezen’ de vaccinatiebereidheid verhoogt.

Waarom vinden we het lastig dat voor ons wordt bepaald welk vaccin we krijgen?

David de Bruin (58) uit Castricum vindt het ’zeer vreemd’ dat je niet zelf mag kiezen. ,,Want dit betreft wel je/onze gezondheid en een vaccin is niet iets als de keuze tussen een aspirientje en een paracetamolletje.”

Bas van den Putte, hoogleraar gezondheidscommunicatie aan de Universiteit van Amsterdam, begrijpt dat ongemak. ,,Logisch. Mensen willen zelf kunnen kiezen, dat geeft een gevoel van controle. Vaccineren voelt al een beetje gedwongen. Je weet dat het goed voor je is, maar je wilt het liever niet. En dan mag je ook al niet kiezen! Alsof je naar de bioscoop mag, maar alleen naar die ene film. Terwijl je liever naar een andere film gaat.”

Als er vaccinaties in overvloed zijn, mag ik dan wel kiezen?

Een brandende vraag van Ellen Hillebrand (54) uit Roelofarendsveen. ,,Het gaat toch in mijn lichaam gespoten worden.” Het RIVM tempert haar verwachtingen: ,,Voorlopig kun je geen eigen keuze maken.”

Bas van den Putte ziet ook praktische bezwaren. ,,Als je mensen laat kiezen moet je op elke prikplek al die verschillende vaccins beschikbaar hebben. Dat is een enorme logistieke operatie. Je moet de schaarste zo eerlijk mogelijk verdelen en niets verspillen.” Dat zestigminners niet meer met AstraZeneca worden ingeënt vindt hij dramatisch. ,,Ik vrees toch wel flinke vertraging in het vaccinatieprogramma. Nederland dus nog langer op slot.”

AstraZeneca staat er gewoon niet lekker op, begrijpelijk toch?

Willy Maten (61) uit Zaandam staat op de rol voor AstraZeneca, maar wil alleen het Janssen-vaccin. ,,Anders laat ik me niet vaccineren.” Andere lezers willen per se de Pfizer-prik. Hoogleraar Bas van den Putte: ,,Door alle berichten over AstraZeneca, willen veel mensen Pfizer. Dat is het lekkerste snoepje, maar met je neus tegen het raam gedrukt mag je er alleen naar kijken. Ze hadden dat vaccin ook graag gekregen. Maar geen enkel vaccin is zonder bijwerkingen en alle vaccins zijn even effectief in het voorkomen dat je in het ziekenhuis komt.”

Wat helpt mensen het hun toegewezen vaccin makkelijker te aanvaarden?

,,Wees je ervan bewust dat de voordelen van vaccineren veel groter zijn dan de nadelen. De kans op een bijwerking is enorm klein. Dat moet je blijven communiceren”, zegt Van den Putte. Hij is zondag aan de beurt voor een AstraZeneca-prik bij zijn huisarts. ,,Ik ben van 1960, dus mijn prik gaat door. En ik ga natuurlijk gewoon. Het kabinet en de gezondheidsraad doen hun best me aan het twijfelen te brengen, maar uiteindelijk blijven de feiten overeind: vaccineren is veel en veel veiliger dan niet-vaccineren.”

Natuurlijk is hij geen ijskonijn. ,,Ik weet nu al dat ik de dagen erna bij elk tinteltje of plekje in of op mijn lichaam denk: ’O help!’ Ook al weet je rationeel dat het onzin is en dat de kans op ernstige bijwerkingen totaal verwaarloosbaar is; dat is dan mijn gevoel.” Hij is ’echt blij’ dat hij aan de beurt is. ,,Want dan ben ik beschermd. Nu zit ik toch niet lekker in de trein.”

Maar de een laat zich nu eenmaal meer leiden door emotie dan door ratio, toch?

,,De kans dat ik een verkeersongeluk krijg op weg naar de huisarts is veel groter dan de kans op een bijwerking”, zegt de hoogleraar. ,,Het helpt als heel veel mensen zich laten prikken, want je wilt niet als enige in je familie of vriendenkring niet gevaccineerd zijn.”

Ik wil wachten en later gevaccineerd worden, kan dat?

Natuurlijk mag je de uitnodiging afslaan, reageert het RIVM. Maar dan is het wel achter in de prikrij aansluiten. ,,Je krijgt dan een nieuwe kans als iedereen die wel gevaccineerd wil worden, gevaccineerd is. Maar het is niet gezegd welk vaccin je dan krijgt en of je überhaupt een keuze hebt. Tevens geldt natuurlijk dat je tot die tijd niet beschermd bent en dat is niet wenselijk.”