De welbekende evergreens die rond Kerstmis op de radio komen en zelfs uit de speakers schallen terwijl je de pijnboompitten uit het supermarktschap staat te trekken, hebben vaak een aantal vaste ingrediënten. Rinkelende bellen die zogenaamd aan een slee hangen, omfloerst instrumentarium dat gezelligheid en gedemptheid dient te suggereren en zoetgevooisde zangers en zangeressen. Laatstgenoemden zijn in sommige gevallen gezegend met een stem als een misthoorn, zoals Mariah Carey. Tuurlijk, uitzonderingen zijn er altijd, zoals Slade. Maar ook die krijg je nooit meer uit je kop, als-ie er eenmaal in zit.

Toch kost het niet al te veel moeite een smaakvolle doch alternatieve lijst samen te stellen die we met een gerust hart aan het dit jaar wat beperkte kerstbezoek kunnen voorschotelen. Niet allemaal van die brave Hendrikmuziek, want het leven is al saai genoeg. Bovendien: niet voor iedereen is kerst een feest waar het in eigen traanvocht gestoomd edelhert op een bedje van gekarameliseerde potviswimpers op het menu staat. Toch zal in muzikaal opzicht niemand aan Sufjan Stevens aanstoot kunnen nemen. De man, die wonderlijke, dromerige en fantasierijke muziek maakt, heeft al zoveel kerstmuziek opgenomen dat je daarmee bijna twee volle kerstdagen zou kunnen vullen. ’Only at Christmastime’ is een goede kennismaking.

In deze lijst best een aantal artiesten van wie je niet zou verwachten dat ze ooit een kerstalbum hadden gemaakt. Tom Petty bijvoorbeeld. Maar met diens ’Christmas all over again’ zie je toch daadwerkelijk de kerstman met zijn rendieren en slee het zwerk doorklieven en een noodlanding maken op een hiervoor zeer geschikt P+R-terrein. Wie goed luistert, hoort ook bellen.

Siberisch woud

Nog zo’n onverwachte kerstcrooner is Bob Dylan. Die heeft zich languit in een bak met kerstballen gestort, waarbij er enige scherven in zijn keel zijn blijven hangen, getuige het stemgeluid tijdens ’The Christmas blues’. Toch heeft het sfeer.

Wat ook geldt voor het nummer van Billy Idol dat aan deze lijst is toegevoegd. Van Idol kennen we hoofdzakelijk nummers met scabreuze teksten over zestienjarige meisjes en hete liefdes, maar nu horen we hem zowaar zonder enge ironie ’Oh Christmas tree’ zingen, de Engelstalige evenknie van ons ’Oh denneboom’.

Idols kerstplaat verscheen dit jaar en bevat vele door anderen reeds compleet uitgewoonde nummers. Bright Eyes deed dat ook, maar zanger en liedjesschrijver Conor Oberst voegt er zo veel drama aan toe dat je er toch weer in gaat geloven. Luister maar naar ’The first Noel’. Het wordt gezongen alsof hij door wolven achtervolgd door een Siberisch woud heeft moeten rennen.

De kerstvierder die het even helemaal zat is kan ’Merry Christmas (I don’t wanna fight tonight)’ even op tien zetten. Zoals alle nummers van The Ramones blijft ook deze onder de drie minuten, zodat de schade beperkt blijft.

Iets steviger kost komt er ook van Afroman, die van een ’Violent night’ zingt in plaats van de welbekende ’Silent night’. Tekst: ’Silent night, police light, stop your engine, keep your hands in sight’. Teksten van gelijke strekking treffen we aan in het door Snoop Dogg geproduceerde ’Christmas in the hood’ van Daz Dillinger en Deacon.

Blije surfsnuiters

The Beach Boys pakken het allemaal weer veel ideale schoonzoner aan, het kan niet misgaan bij deze blije surfsnuiters. ’White winter hymnal’ van Fleet Foxes zou je zelfs in de kerk kunnen aanheffen tijdens de nachtmis, vermits meneer pastoor niet al te zeer in het jaar nul is blijven steken.

Phoebe Bridgers houdt het ook beheerst, maar ze bezingt de tragiek van het alleen zijn met kerstmis. Je hoeft niet alleen te zijn om je eenzaam te voelen, zingt ze. En ze heeft gelijk.

De oude rocker Chuck Berry componeerde een kerstklassieker die door vele anderen ook is opgenomen: ’Run Rudolph Run’. Recent verscheen van Keith Richards voor de zoveelste keer diens uitvoering van het nummer op een vinylschijf, nu geremixt, voor zover dat met deze vrij rauwe uitvoering mogelijk was.

Over oude rockers gesproken: Elvis mag niet ontbreken in welke lijst dan ook, zelfs niet in die van favoriete Thaise gerechten. Hij nam vele kerstnummers op, de meesten welbekend. Het nummer in deze lijst is een slow blues, die recent voor het eerst in zijn totaliteit werd uitgebracht, inclusief geklets in de studio. ’Gimme a diamond ring for christmas, now I’m living in paradise’, zingt The King decadent. Wanneer bassist Norbert Putnam bijna in slaap valt, roept Elvis ’wake up, Putt!’. De opname vond om vier uur in de ochtend plaats, vandaar.

Het meest recente nummer in deze alternatieve kerstlijst is van het Nederlandse duo Clean Pete, van de tweelingzussen Loes en Renée Wijnhoven. Ze namen eerder al een kerstalbum op, ’Gloria’, dat ook een goed tegengif is tegen alle kerst-oorwurmen, en op 3 december verscheen ’Slaap diep, slaap zacht’, dat samen met singer-songwriter Robin Kester werd opgenomen. Omfloerste instrumenten, zoete keelklanken die over sneeuw zingen, een verre tamboerijn die kerstbelletjes simuleert; het is er allemaal. En toch is het nieuw, fris en geeft het hoop. Dat niet alles bij het oude blijft.

Luister hier naar onze playlist Die andere kerstmuziek