Als we een peiling daarentegen beschouwen als een thermometer voor de huidige temperatuur in de samenleving dan zijn de cijfers van dit weekend op zichzelf wel boeiend. Waren de grote middenpartijen al een tijdje op hun retour, met alle moeilijkheden van dien om een coalitie te vormen, langzamerhand is er geen grote partij meer over en bevinden zich 13 partijen in een bandbreedte van zeventien zetels: een unieke situatie.

De VVD staat op -11 zetels en zou uitkomen op 23, waar de partij zich juist lang stabiel in de kiezersgunst heeft getoond. Nog altijd de grootste partij, maar in Den Haag noemen ze dit ‘een vrije val’. D66 levert met zes zetels haar winst van de verkiezingen weer in, Kaag-effect uitgewerkt? En dan is het regeren nauwelijks begonnen. Het eindeloze geformeer – oude politiek – wordt genadeloos afgestraft.

Ook het CDA voelt dat, helemaal na het gehannes met het populaire Kamerlid Omtzigt. Nog niet lang geleden waren PvdA en CDA goed voor een ruime meerderheid. De sociaaldemocraten staan al tijden stabiel op 9 zetels. Het CDA is met 6 zetels inmiddels kleiner dan de immer populaire Partij voor de Dieren (9), het kwakkelende SP (8) en het antidemocratische Forum voor Democratie (7).

Er zijn drie partijen die profiteren: JA21, Volt en de BoerBurgerBeweging. In de oude politiek zouden we ze protestpartijen noemen, maar inmiddels kunnen we stellen dat ze op hun manier gedegen politiek bedrijven. De schreeuwers van Forum en de PVV krijgen er niets bij.

De versplintering van de politiek is een spiegel van de samenleving. Veel kiezers zijn na het rommelig verlopen politieke jaar niet meer comfortabel in het midden. Ze vinden een veilige haven bij goed functionerende en groeiende kleine partijen. Oud-burgemeester van Amsterdam en oud-PvdA-partijleider Job Cohen werd wereldberoemd met zijn uitspraak dat hij als burgemeester ‘de boel een beetje bij elkaar probeerde te houden’. Meer dan ooit heeft het land leiders nodig die verbinden, buiten en in de politiek.